Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Στην επιφάνεια του δέρματος διακρίνονται:
(i) οι πόροι που αντιστοιχούν στα στόμια των αδένων του δέρματος
(ii) οι δερματικές ακρολοφίες που βρίσκονται στις παλάμες και στα πέλματα και στις οποίες οφείλονται τα δακτυλικά αποτυπώματα
(iii) οι πτυχές του δέρματος οι οποίες είναι αύλακες ή γραμμές του δέρματος που σχηματίζονται ανάλογα με την κατασκευή του χορίου και τη διάταξη των δεσμίδων του κολλαγόνου και των ελαστικών ινών σε αυτό.
Στο δέρμα διακρίνονται επίσης, τρεις στιβάδες εξετάζοντάς το από πάνω προς τα κάτω:
(α) η επιδερμίδα, η οποία αποτελείται από κερατινοποιημένο πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο. Τα κυριότερα κύτταρά της είναι τα επιθηλιακά και δεν περιέχει αγγεία καθώς τρέφεται με διαπίδυση από τα αγγεία του χορίου.
(β) το χόριο ή κυρίως δέρμα, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην επιδερμίδα και το υπόδερμα. Είναι αρκετά παχύτερο από την επιδερμίδα, την οποία τρέφει και υποστηρίζει.
(γ) το υπόδερμα, το οποίο βρίσκεται κάτω από το χόριο και σχηματίζεται από τον υποδόριο λιπώδη ιστό.
Σχέση του στρες και της δερματολογίας
Πολυάριθμες αναφορές περιστατικών και μελέτες έχουν δείξει ότι το ψυχοκοινωνικό στρες παίζει κάποιο ρόλο και συνδέεται με την έναρξη ή την επιδείνωση μιας ποικιλίας ασθενειών του δέρματος. Το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφίας σχετικά με το στρες και τις ασθένειες του δέρματος αναφέρεται:
- στην ατοπική δερματίτιδα ή στο ατοπικό έκζεμα
- στην ψωρίαση
Με τον όρο «στρες» περιγράφονται τρεις μεγάλοι τομείς που σχετίζονται και χρησιμοποιούνται από τη δερματολογία:
- τα μείζονα γεγονότα ζωής όπως ο θάνατος του συζύγου, το διαζύγιο.
- το στρες που προκύπτει από τον κοινωνικό στιγματισμό που συνδέεται με μια αισθητικά παραμορφωτική διαταραχή του δέρματος όπως η ψωρίαση ή το διαπροσωπικό στρες που προκύπτει από την υποχρέωση να παρέχει κανείς φροντίδα σε κάποιον με μια χρόνια και υποτροπιάζουσα διαταραχή, όπως το έκζεμα της παιδικής ηλικίας, το οποίο στρες με τη σειρά του μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για την πορεία της διαταραχής του δέρματος.
- τα τραυματικά γεγονότα ζωής που αντιπροσωπεύουν καταστάσεις, οι οποίες υπερβαίνουν την ικανότητα αντίδρασης του ατόμου – σε αντίθεση με τις συχνά βιωμένες εμπειρίες (όπως είναι απλά το πένθος) – τραυματικά γεγονότα, όπως η μητρική παραμέληση, η σοβαρή συναισθηματική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση και γενικά γεγονότα που είναι έξω από το φάσμα των φυσιολογικών ανθρώπινων εμπειριών και είναι πολύ οδυνηρά σχεδόν για όλους.
Το στρες μπορεί να επηρεάσει τα δερματολογικά συμπτώματα σε τρεις σημαντικές περιπτώσεις:
- σε πρωτοπαθείς διαταραχές του δέρματος, οι οποίες θεωρούνται αντίδραση στο στρες, όπως:
- η ψωρίαση
- η ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα
- η κνίδωση
- η ακμή
- η γυροειδής αλωπεκία
στις οποίες νευροενδοκρινικοί και ψυχονευροανοσολογικοί παράγοντες φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο.
- σε διαταραχές που αντιπροσωπεύουν μια έντονη φυσιολογική απόκριση, όπως:
- η υπεριδρωσία (ή υπερβολική εφίδρωση) και
- το κοκκίνισμα.
Σε παθήσεις του δέρματος, όπως:
- η πλασματική δερματίτιδα
- η νευρωτική εκδορά
- η τριχοτιλλομανία
οι οποίες είναι επακόλουθες μιας υποκείμενης ψυχιατρικής κατάστασης, όπως:
- η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- η διαταραχή μετατραυματικού στρες
- η μείζων καταθλιπτική διαταραχή
- οι διατροφικές ελλείψεις που συναντιούνται στις διατροφικές διαταραχές, όπως στη νευρική ανορεξία και στη νευρική βουλιμία ενίοτε, μπορεί να οδηγήσουν σε διάχυτη απώλεια μαλλιών ή αλωπεκία.
Το στρες επιδεινώνει τα δερματολογικά συμπτώματα επιτείνοντας τις υποκείμενες ψυχιατρικές διαταραχές.
Η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο στη μείωση και τη διαχείριση των αρνητικών συμπτωμάτων των δερματικών παθήσεων που ευοδώνουν σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο.
References
1. Νικολαΐδου Ηλέκτρα, (2006). Εισαγωγή στη Δερματολογία. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα
2. Selye H., (1976). Forty years of stress research: principal remaining problems and misconceptions. Canadian Medical Association Journal, 115 (1): 53-56.
3. Chrousos G.P., (2006). Stressors, Stress, and Neuroendocrine Integration of the Adaptive Response: The 1997 Hans Selye Memorial Lecture
4. Mc Ewen Bruce, (2000). Stress, definition and concepts of. In Encyclopedia of stress. Academic Press
