Διαταραχές πρόσληψης τροφής

Ένας λειτουργικός ορισμός της Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής θα μπορούσε να είναι ο ακόλουθος:

«Μια επίμονη διαταραχή της διατροφής ή της σχετιζόμενης με τη διατροφή συμπεριφοράς, η οποία έχει σε σημαντικό βαθμό αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία ή την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου».

Ψυχογενής Ανορεξία

Ο όρος «ανορεξία» αναφέρεται στην απώλεια της όρεξης» και ο όρος «νευρογενής» υποδηλώνει το συναισθηματικό υπόβαθρο.

Η απίσχνανση, που παρατηρείται, λοιπόν, στη νόσο αυτή, μπορεί να προκληθεί από:

  • την αυστηρή στέρηση τροφής, δηλαδή τη νηστεία στην οποία αυθυποβάλλεται το άτομο (Περιοριστικός Τύπος).

ή μπορεί να προκληθεί

  • όταν το άτομο επιδίδεται σε καθαρτικές συμπεριφορές μετά από ένα υπερφαγικό επεισόδιο ή μετά από ένα κανονικό ή μικρό γεύμα (Υπερφαγικός / Καθαρτικός Τύπος).

Ένα άλλο πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό της Νευρογενούς Ανορεξίας είναι η έντονη και σοβαρή διαταραχή στην αντίληψη της εικόνας του σώματος και η ανυποχώρητη επιδίωξη της λεπτότητάς του.

Η βασική αυτή διαταραχή, που θα μπορούσε να γίνει κατανοητή ως «παράλογος φόβος του πάχους», οδηγεί το άτομο σε σκόπιμα αυτοεπιβαλλόμενο περιορισμό στην πρόσληψη τροφής και σε κατανάλωση τροφών μετά από προσεκτική επιλογή τους τόσο σε ό,τι αφορά την ποιότητα όσο και σε ό,τι αφορά την ποσότητα τους, έτσι ώστε να οδηγείται το άτομο σε σταδιακή απώλεια βάρους και τελικά στην απίσχνανση, καθώς προοδευτικά έχει οδηγηθεί σε κατάσταση λιμοκτονίας.

Ψυχογενής Βουλιμία

Η ψυχογενής βουλιμία μπορεί να θεωρηθεί υπόλειμμα μιας επιμένουσας ψυχογενούς ανορεξίας ή μπορεί να υπάρξει και η αντίστροφη διαδοχή.

Μια ασθενής η οποία προηγουμένως ήταν ανορεκτική, μπορεί πρώτα να παρουσιάσει βελτίωση ως αποτέλεσμα της αύξησης του σωματικού βάρους και πιθανώς της έμμηνης ρύσης, στη συνέχεια όμως μπορεί να εγκατασταθεί μια κακοήθης κατάσταση εναλλαγής υπερφαγίας και εμετών.

Επίσης, βουλιμική συμπεριφορά εμφανίζουν και τα άτομα που είναι παχύσαρκα.  

Ο διεθνής ψυχιατρικός όρος ‘’βουλιμία’’ που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «πείνα βοός», δηλαδή βούς και λιμός-βουλιμία, δεν έχει τη νεοελληνική έννοια που σημαίνει υπέρτερη λαιμαργία, αλλά χαρακτηρίζει μια διαταραχή στη συμπεριφορά λήψης τροφής.

Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου που συνοδεύουν τη διαταραχή είναι:

  • έντονο στρες και καταθλιπτικά συμπτώματα
  • αυξημένα επίπεδα παρόρμησης τάσεις τελειοθηρίας
  • εμμονικές-καταπιεστικές σκέψεις
  • νευρωτισμός
  • αρνητικά συναισθήματα
  • αποφυγή βλάβης και συνεργατικότητας

Υπερφαγία

Χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση µεγαλύτερης ποσότητας τροφής απ’ ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι µπορούν να φάνε, ενώ παράλληλα το άτοµο δεν έχει την αίσθηση του ελέγχου.

Τα υπερφαγικά επεισόδια λαµβάνουν χώρα και στην ψυχογενή βουλιµία και στη διαταραχή υπερφαγίας. Ωστόσο, το βάρος του ατόµου διαφέρει ριζικά ανάµεσα στις δύο αυτές διαταραχές.

Επειδή στη διαταραχή υπερφαγίας απουσιάζουν οι αντιρροπιστικές συµπεριφορές (καθαρτικού ή µη καθαρτικού τύπου), το άτοµο κερδίζει βάρος και καταλήγει παχύσαρκο, κάτι το οποίο δεν συµβαίνει συνήθως στην ψυχογενή βουλιµία.

Τα υπερφαγικά άτοµα συνήθως νιώθουν,

  • έντονη δυσφορία για τις υπερφαγικές τους κρίσεις ή για το άνω του φυσιολογικού βάρος τους.

Συνήθως, τα υπερφαγικά άτοµα που έχουν άγχος για τις υπερφαγικές τους κρίσεις,

  • έχουν µεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου κατά τις κρίσεις από τα άτοµα που παρουσιάζουν άγχος µόνο για τη µεγάλη αύξηση του βάρους τους
  • οι υπερφαγικοί µε απώλεια ελέγχου στις κρίσεις παρουσιάζουν και µεγαλύτερη δυσκολία στους διαιτητικούς περιορισµούς

Η κυριότερη ψυχιατρική διαταραχή που συνυπάρχει µε τη διαταραχή υπερφαγίας είναι η κατάθλιψη, όπου τα υπερφαγικά άτοµα αυξάνουν τις υπερφαγικές κρίσεις και κατά συνέπεια το βάρος τους κατά την περίοδο που έχουν κατάθλιψη.

Η δεύτερη σε συχνότητα συνυπάρχουσα διαταραχή είναι οι αγχώδεις διαταραχές, ενώ έχει φανεί πως ανάµεσα στα άτοµα µε διαταραχή υπερφαγίας οι πιο συχνές διαταραχές προσωπικότητας που έχουν παρατηρηθεί είναι η οριακή και η αποφευκτική.

Η κατάλληλη θεραπεία για τη διαχείριση των διατροφικών διαταραχών μπορεί να βοηθήσει το άτομο στον εντοπισμό των εκλυτικών παραγόντων που πυροδοτούν τα δυσλειτουργικά νοητικά μοτίβα, στην καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων, με επίκεντρο την εξάλειψη των συμπτωμάτων και την πλήρη ίαση.

References

1. American Psychiatric Association (1994) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (4th edition), Washington, DC: American Psychiatric Association, 1994

 2. Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Smith, E.E., & Bem, D.J. (2003). “Introduction to Psychology”. USA: Harcourt Brace & Company. p.p. 382-392

3. Bartlett, J. (2012) Familiar quotations: A collection of passages, phrases and proverbs traced to their sources in ancient and modern literature. Boston: Little, Brown and Company cited in Davison, G.C. & Neale, J.M. (2014). “Abnormal Psychology”. USA: John Wiley & Sons Inc. p.p. 206-224

4. Brownell KD, Foreyt JP (editors) (2012): Handbook of eating disorders. Basic Books cited in Elkin, G.D. (1999). “Introduction to Clinical Psychiatry”. USA: Appleton & Lang

5. Davison, G.C. & Neale, J.M. (2008). “Abnormal Psychology”. USA: John Wiley & Sons Inc. p.p. 206-224

6. Chiba S, Numakawa T, Ninomiya M, Richards MC, Wakabayashi C, Kunugi H. Chronic restraint stress causes anxiety- and depression-like behaviors, downregulates glucocorticoid receptor expression, and attenuates glutamate release induced by brain-derived neurotrophic factor in the prefrontal cortex. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2012; 39:112–119. [PubMed: 22664354]

7. Arcelus, J, Haslam, M, Farrow, C, & Meyer, C. (2013). The role of interpersonal functioning in the maintenance of eating psychopathology: a systematic review and testable model. Clinical Psychology Review, 33, 156–167.

8. Coelho, JS, Roefs, A, & Jansen, A. (2010). The role of food-cue exposure and negative affect in the experience of thought-shape fusion. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41, 409–417.

9. Coelho, JS, Carter, JC, McFarlane, T, & Polivy, J. (2008). “Just looking at food makes me gain weight”: experimental induction of thought-shape fusion in eating-disordered and non-eating-disordered women. Behaviour Research and Therapy, 46, 219–228

10. Berg KC, Crosby RD, Cao L, Peterson CB, Engel SG, Mitchell JE, Wonderlich SA. Facets of negative affect prior to and following binge-only, purge-only, and binge/purge events in women with bulimia nervosa. J Abnorm Psychol. 2013;122:111–118. [PubMed: 22985015

11. Garner, D., Friedman, L. (1994). Eating disorders. In Dattilio, F. and Freeman A., Cognitive Behavioral Strategies in Crisis Intervention The Guilford Press.

12. Fairburn, C., Cooper, P. (1989). Eating disorders. In K. Hawton, P. Salkovskis, J. Kirk, D. Clark Cognitive Behaviour Therapy for Psychiatric Problems, Oxford University Press.

13. Fairburn, C. (1997). Eating Disorders. In Clark, D. and Fairburn, C Science and Practice of Cognitive Behaviour Therapy, Oxford University Press.

14. Fairburn, C., Wilson, T. (1993). Binge Eating, The Guilford Press. 8. Rosen, J., Saltzberg, E., Srebnik, D. (1989) Cognitive Behaviour Therapy for Negative Body Image, Behaviour Therapy, Vol. 20.

15. Smith, D., Marcus, M., Eldredge, K. (1994). Binge Eating Syndrome: A Review of Assessment and Treatment with an Emphasis on Clinical Application, Behavior Therapy, 25, 635-658