Μια αγχώδης διαταραχή περιλαμβάνει περισσότερα από απλώς αίσθηση άγχους. Οι άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές δυσκολεύονται στα καθημερινά τους καθήκοντα. Οι αγχώδεις διαταραχές είναι από τις πλέον πιο συνηθισμένες ψυχικές διαταραχές. Σχεδόν 1 στους 10 ανθρώπους θα βιώσει κάποιο τύπο αγχώδους διαταραχής κάθε χρόνο – περίπου μία στις 12 γυναίκες και ένας στους 8 άντρες.
Τι προκαλεί όμως τις αγχώδεις διαταραχές;
Πιστεύεται πως ένας συνδυασμός παραγόντων προκαλεί τις αγχώδεις διαταραχές και περιλαμβάνει:
• Οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας
• Αγχώδη γεγονότα της ζωής
• Συνεχή σωματική ασθένεια
• Παράγοντες προσωπικότητας
Η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο με ΑΔ να αναπτύξει τις συμπεριφορές διαχείρισης του άγχους και του χρόνου του έτσι ώστε να προσφέρει στο εαυτό του μία ισορροπημένη ρουτίνα και ποιότητα ζωής.
Κατηγορίες ΑΔ:
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (GAD) (Generalised Anxiety Disorder – GAD)
H GAD περιλαμβάνει την αίσθηση άγχους τις πιο πολλές ημέρες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένα άτομο μπορεί να έχει GAD εάν για 6 μήνες ή περισσότερο, τις περισσότερες ημέρες:
- Αισθάνεται έντονη και παρατεταμένη στεναχώρια
- Αδυναμία διαχείρισης της στεναχώριας αυτής
- Διαπίστωνε ότι το άγχος του το δυσκόλευε να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες (π.χ. εργασία, μελέτη, να βλέπει φίλους και την οικογένεια)
Παράλληλα ενδέχεται αν εμφανίσει σωματικές ενοχλήσεις όπως:
- Εύκολη Κούραση
- Δυσκολίες συγκέντρωσης
- Μυϊκούς πόνους (όπως πόνο στο σαγόνι ή στη πλάτη) και συχνά
- Δυσκολίες με τον ύπνο (π.χ. δυσκολία να επέλευσης ή διατήρησης ύπνου
Φοβία (Phobia)
Οι φοβίες κάνουν ένα άτομο να φοβάται ορισμένα αντικείμενα ή καταστάσεις. Ένα άτομο μπορεί να έχει φοβία αν έχει:
• Αισθανθεί πολύ νευρικό όταν καλείται να αντιμετωπίσει ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, αντικείμενο ή κατάσταση π.χ. : όταν – πετάει με αεροπλάνο, όταν πλησιάζει ένα ζώο, όταν του κάνουν μια ένεση, όταν πηγαίνει σε μια κοινωνική εκδήλωση.
• Συχνά ως μέσο διαχείρισης επιλέγει να αποφύγει μια κατάσταση η οποία μπορεί να ανάγκαζε να αντιμετωπίσει τη φοβία αυτή π.χ.: –να αλλάξει πρότυπα εργασίας, να αποφεύγει κοινωνικά ραντεβού, να κάνει έλεγχο της υγείας του.
Εάν δεν υπάρχει η κατάλληλη θεραπεία αντιμετώπισης των φοβιών ή χρησιμοποιείται ως ένα μέσον αποφυγής, τότε οι φοβίες μπορούν πολλαπλασιαστούν σε τέτοιο ποσοστό που να δυσκολεύουν το άτομο ακόμη και σε ασχολίες που αφορούν την καθημερινότητά του όπως (π.χ. εργασία, μελέτη, συνάντηση με φίλους και οικογένεια), με αποτέλεσμα να απομονώνεται και να αυτοπεριορίζεται σημαντικά.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) (Obsessive Compulsive Disorder – OCD) OCD
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή συμβαίνει όταν άτομα έχουν συνεχείς ανεπιθύμητες / ενοχλητικές σκέψεις και φόβους που προκαλούν άγχος – συχνά αποκαλούμενες ως έμμονες ιδέες. Αυτές οι έμμονες ιδέες κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι χρειάζεται να φέρουν εις πέρας ορισμένες τελετουργίες για να αισθανθούν λιγότερη άγχος και αυτές είναι γνωστές ως ψυχαναγκασμοί.
Ένα άτομο μπορεί να έχει OCD εάν έχει:
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή ανησυχίες οι οποίες δεν αφορούν πραγματικά προβλήματα της ζωής (π.χ. σκέψεις ότι κάποιο κοντινό τους πρόσωπο ή συγγενείς τους θα πάθουν κακό).
• Εκτελέσει την ίδια δραστηριότητα επανειλημμένως και με πολλή τάξη, ακρίβεια και όμοιο τρόπο κάθε φορά π.χ. – συνεχώς πλένει τα ρούχα ή τα χέρια του, κάνει ντουζ ή βουρτσίζει τα δόντια του – συνεχώς καθαρίζει, τακτοποιεί, ανακατατάσσει με έναν ιδιαίτερο τρόπο πράγματα στο σπίτι, στη δουλειά ή στο αυτοκίνητο – συνεχώς ελέγχει αν οι πόρτες ή τα παράθυρα είναι κλειδωμένα ή/και οι οικιακές συσκευές είναι σβηστές.
Μέσα από όλη αυτή τη τελετουργία, το άτομο αισθάνεται προσωρινώς ανακούφιση κάνοντας αυτές τις διαδικασίες, αλλά σύντομα αισθάνεται την ανάγκη να τα επαναλάβει. Συχνά αντιλαμβάνεται / διαπιστώνει πως αυτά τα αισθήματα, οι σκέψεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς είναι παράλογα.
Μετατραυματική Αγχώδης Διαταραχή (PTSD) (Post Traumatic Stress Disorder – PTSD)
Η Μετατραυματική Αγχώδης Διαταραχή περιλαμβάνει την αντιμετώπιση ξεσπασμάτων άγχους που συμβαίνουν στο άτομο μετά από ένα μεγάλο συναισθηματικό συγκλονισμό σαν επακόλουθο ενός αγχώδους περιστατικού, δηλ. ενός τραύματος. Τα άτομα που έχουν αναπτύξει PTSD, συνήθως έχουν:
- Βιώσει ή δει κάτι που περιλάμβανε θάνατο, τραυματισμό, βασανισμό ή κακομεταχείριση, άτομα που αισθάνθηκαν πολύ φοβισμένο ή ανήμπορο
- Είχαν αναμνήσεις ή όνειρα από ένα έντονα στρεσογόνο γεγονός που τους αναστάτωναν για τουλάχιστον 1 μήνα
- Εμφάνιζαν δυσκολίες στην ενασχόληση με την καθημερινή ζωή (π.χ. δυσκολία να εργαστεί/μελετά ή να τα πηγαίνει καλά στις σχέσεις του με την οικογένεια και τους φίλους)
Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με PTSD:
• Συχνά αποφεύγουν τις δραστηριότητες που θυμίζουν το περιστατικό
• Παρουσιάζουν κενά μνήμης ως προς την ενθύμηση του τραυματικού γεγονότος
• Αισθάνονται λιγότερο ενδιαφέρον να κάνουν πράγματα που συνήθιζαν να απολαμβάνουν
• Δυσκολεύονται να αισθανθούν έντονα θετικά συναισθήματα (π.χ. αγάπη ή ενθουσιασμό)
• Σκέπτονται λιγότερο για το μέλλον (π.χ. για καριέρα ή οικογενειακούς στόχους)
• Παρουσιάζουν δυσκολίες με τον ύπνο (π.χ. άσχημα όνειρα ή δυσκολία έναρξης ύπνου ή συστηματικές αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Ενώ σε συναισθηματικό επίπεδο παρουσιάζουν έντονα σημάδια οργής, συστολής, τρόμου, καθώς και δυσκολίες συγκέντρωσης
Διαταραχή πανικού (Panic Disorder)
Η διαταραχή πανικού περιλαμβάνει συχνές κρίσεις πανικού. Κρίσεις πανικού είναι έντονα αισθήματα άγχους τα οποία φαίνονται πως δεν μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο. Ένα άτομο μπορεί να έχει κρίση πανικού εάν σε μια περίοδο 10 λεπτών αισθάνεται 4 ή περισσότερα από τα παρακάτω:
• Ίδρωμα
• Τρέμουλο
• Αύξηση καρδιακού σφυγμού
• Λαχάνιασμα
• Πνίξιμο
• Τάση εμετού ή πόνο στο στομάχι
• Ίλιγγο, ζαλάδα ή λιποθυμία
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Αποσπασμένο από τον εαυτό του ή το περιβάλλον τους
• Ζεστές και κρύες εξάψεις
• Φόβος πως θα τρελαθεί
• Φόβος πως θα πεθάνει
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλοί άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές συχνά αντιμετωπίζουν συμπτώματα περισσότερων του ενός τύπου αγχώδους διαταραχής.
Η κατάλληλη κλινική διάγνωση και θεραπεία, μπορεί να δώσει την αποτελεσματική αντιμετώπιση και πλήρη ίαση στα ζητήματα διαταραχών άγχους.
References
1.Soni, Anita. The Five Most Costly Conditions, 1996 and 2006: Estimates for the U.S. Civilian Noninstitutionalized Population. Statistical Brief #248. July 2009. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. http://www.meps.ahrq.gov/mepsweb/data_files/publications/st248/stat248.pdf
2.World Health Organization WHO urges more investments, services for mental health WHO website, Se,103tember 2007
3.Ivbijaro Gabriel and Funk Michelle. No mental health without primary care. Mental Health in Family Medicine, September 2008; 5(3):127-28.
4.Katzman, M.A. (2009 Current considerations in the treatment of generalized anxiety disorder. CNS drugs,23,103-120.
5.Lieb R, Becker E, Altamura C. The epidemiology of generalized anxiety disorder in Europe. European Neuropsychopharmacology 15 (2005) 445 – 452.
6.Pollack M.H. Refractory generalized anxiety disorder. Journal of Clinical Psychiatry,70 (Suppl 2), 453-467.
7.Weisberg R.B. Overview of generalized anxiety disorder: Epidemiology, presentation and course. Journal of Clinical Psychiatry,70, (Suppl 2), 4-9.
8.Allgulander Christer Generalized Anxiety Disorder: A Review of Recent Findings Journal of Experimental and Clinical Medicine 2012;4(2):88e91
9.Αυγουστάτος Γ. Ιωάννης, 2008
10.Diagnostic and statistical manual of mental disorders – DSM-5 (5th edition), American Psychiatric Association.
11.Η φόρμα μεταφράστηκε και αναθεωρήθηκε έχοντας ως βάση την πρωτότυπη: Canberra: National Health and Medical Research Council (2009). NHMRC Evidence Statement Form. Available at: https://www.nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/guidelines/developers/nhmrc_levels_grades_ evidence_120423.pdf. Accessed November 23, 2012
