Πολυάριθμες αναφορές περιστατικών και μελέτες έχουν δείξει ότι το ψυχοκοινωνικό στρες παίζει κάποιο ρόλο και συνδέεται με την έναρξη ή την επιδείνωση μιας ποικιλίας ασθενειών του δέρματος. Το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφίας σχετικά με το στρες και τις ασθένειες του δέρματος αναφέρεται στην ατοπική δερματίτιδα ή στο ατοπικό έκζεμα και στην ψωρίαση.
Με τον όρο στρες περιγράφονται τρεις μεγάλοι τομείς που σχετίζονται και χρησιμοποιούνται από τη δερματολογία:
• Τα μείζονα γεγονότα ζωής, όπως: ο θάνατος του συζύγου, το διαζύγιο.
• Το στρες που προκύπτει από τον κοινωνικό στιγματισμό που συνδέεται με μια αισθητικά παραμορφωτική διαταραχή του δέρματος όπως: η ψωρίαση ή το διαπροσωπικό στρες, το έκζεμα της παιδικής ηλιικίας, το οποίο στρες με τη σειρά του μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για την πορεία της διαταραχής του δέρματος.
• Τα τραυματικά γεγονότα ζωής που αντιπροσωπεύουν καταστάσεις, οι οποίες υπερβαίνουν την ικανότητα αντίδρασης του ατόμου – σε αντίθεση με τις συχνά βιώμενες εμπειρίες (όπως είναι απλά το πένθος) – τραυματικά γεγονότα, όπως: η μητρική παραμέληση, η σοβαρή συναισθηματική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση και γενικά γεγονότα που είναι έξω από το φάσμα των φυσιολογικών ανθρώπινων εμπειρίων και είναι πολύ οδυνηρά σχεδόν για όλους.
Το στρες μπορεί να επηρεάσει τα δερματολογικά συμπτώματα σε τρεις σημαντικές περιπτώσεις:
• Σε πρωτοπαθείς διαταραχές του δέρματος, οι οποίες θεωρούνται αντίδραση στο στρες, όπως η ψωρίαση, η ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα, η κνίδωση, η ακμή, η γυροειδής αλωπεκία, στις οποίες νευροενδοκρινικοί και ψυχονευροανοσολογικοί παράγοντες φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο.
• Σε διαταραχές που αντιπροσωπεύουν μια έντονη φυσιολογική απόκριση, όπως η υπεριδρωσία (ή υπερβολική εφίδρωση) και το κοκκίνισμα.
• Σε παθήσεις του δέρματος, όπως η πλασματική δερματίτιδα, η νευρωτική εκδορά, η τριχοτιλλομανία, οι οποίες είναι επακόλουθες μιας υποκείμενης ψυχιατρικής κατάστασης, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διαταραχή μετατραυματικού στρες και η μείζων καταθλιπτική διαταραχή. Οι διατροφικές ελλείψεις που συναντιούνται στις διατροφικές διαταραχές, όπως στη νευρική ανορεξία και στη νευρική βουλιμία ενίοτε, μπορεί να οδηγήσουν σε διάχυτη απώλεια μαλλιών ή αλωπεκία.
Το στρες επιδεινώνει τα δερματολογικά συμπτώματα επιτείνοντας τις υποκείμενες ψυχιατρικές διαταραχές.
Το ψυχοκοινωνικό στρες έχει συσχετισθεί με την ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA axis) και του συμπαθητικού αδρενομυελώδους συστήματος (SAM system). Οι στρεσογόνες συναισθηματικές εμπειρίες διαταράσσουν τη ρύθμιση του άξονα HPA και του συστήματος SAM, δηλαδή εξαιτίας του στρες τα συστήματα του οργανισμού μπορεί να λειτουργούν σε υψηλότερα επίπεδα, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα γλυκοκορτικοειδών ή σε χαμηλότερα επίπεδα από το φυσιολογικό. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το ψυχολογικό στρες, όπως το σχετιζόμενο με τις εξετάσεις στρες, συνδέεται με διαταραχές στις λειτουργίες φραγμού της επιδερμικής διαπερατότητας (το πιο επιφανειακό στρώμα του δέρματος) και ότι οι αλλοιώσεις ήταν ανάλογες με τη βαρύτητα του στρες. Έχει προταθεί ότι αυτό προκαλείται από αυξημένα ενδογενή γλυκοκορτικοειδή.
Τόσο η ψωρίαση όσο και η ατοπική δερματίτιδα καταδεικνύουν αυξημένη επιδερμική απώλεια υγρασίας και υποβάθμιση της λειτουργίας του φραγμού. Υψηλότερα επίπεδα άγχος σε ασθενείς με ακμή έχουν συσχετιστεί με υψηλά επίπεδα κατεχολαμίνης στο αίμα τους, η οποία μειώθηκε με τη θεραπεία της ακμής, γεγονός που υποδηλώνει ότι το άγχος στην ακμή συνδέεται με σημαντικό φυσιολογικό στρες για τον ασθενή και την ενεργοποίηση του συμπαθητικού συστήματος {SAM}.
Ψυχοδερματολογία
Ψυχοδερματολογική διαταραχή είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει μια αλληλεπίδραση μεταξύ του νου και του δέρματος. Οι ψυχοδερματολογικές διαταραχές κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: ψυχοφυσιολογικές διαταραχές, πρωτογενείς ψυχιατρικές διαταραχές και δευτερογενείς ψυχιατρικές διαταραχές. Οι ψυχοφυσιολογικές διαταραχές (π.χ. η ψωρίαση και το έκζεμα) συνδέονται με τα προβλήματα του δέρματος που δεν συνδέονται άμεσα με το νου, αλλά που αντιδρούν σε συναισθηματικές καταστάσεις, όπως το στρες.
Οι πρωτογενείς ψυχιατρικές διαταραχές περιλαμβάνουν ψυχιατρικές παθήσεις που οδηγούν σε αυτοπροκαλούμενες δερματικές εκδηλώσεις, όπως η τριχοτιλλομανία και η παραισθησιακή παρασίτωσης.
Οι δευτερογενείς ψυχιατρικές διαταραχές σχετίζονται με παραμορφωτικές δερματικές διαταραχές. Τα αποτελέσματα αυτών των δυσμορφιών οδηγούν σε ψυχολογικά προβλήματα, όπως η μειωμένη αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη ή η κοινωνική φοβία.
Ο ρόλος του στρες κατά τη διάρκεια του κύκλου της ζωής στις δερματικές διαταραχές:
Η σύνδεση μεταξύ του ψυχοκοινωνικού στρες και των δερματολογικών διαταραχών αρχίζει νωρίς στην πορεία της ζωής και παραμένει σε ολόκληρη τη ζωή του ενήλικα λόγω του ρόλου που έχει το δέρμα ως ένα ζωτικό όργανο επικοινωνίας. Ο ρόλος του στρες στις δερματολογικές διαταραχές πρέπει συνεπώς να εκτιμηθεί από μια αναπτυξιακή προοπτική. Οι πρώτες φυσικές εμπειρίες του νεογέννητου βρέφους είναι σε μεγάλο βαθμό αφής (απτικές) και το παιδί απαιτεί ασφαλές κράτημα και αγκαλιά για να αναπτυχθεί σωματικά, νευρολογικά και ψυχοκοινωνικά.
Ψυχοκοινωνικοί στρεσογόνοι παράγοντες, όπως η μητρική στέρηση, παραμέληση ή κακοποίηση κατά τη διάρκεια της πρώιμης ζωής και η έλλειψη επαρκούς απτικής φροντίδα σε ιδρύματα όπως ορφανοτροφεία, μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το σώμα του παιδιού και το επακόλουθο τέτοιων τύπων στρεσογόνων παραγόντων συχνά εκδηλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα δερματολογικών συμπτωμάτων.
Η έναρξη μιας αισθητικά παραμορφωτικής διαταραχή του δέρματος κατά τη διάρκεια της εφηβείας καθιστά συχνά τον ασθενή πολύ ευάλωτο στο στρες, επειδή ο έφηβος αντιμετωπίζει παράλληλα τις ανερχόμενες ορμονικές και σωματικές αλλαγές της εφηβείας, θέματα με την εικόνα του σώματος του και θέματα με άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες της εφηβείας, όπως η πίεση των συνομηλίκων, οι γνωριμίες με το άλλο φύλο και επιλογή καριέρας.
Η μέγιστη συχνότητα εμφάνισης της ακμής συμβαίνει κατά την εφηβική ηλικία. Εκτός από την αύξηση του επιπέδου των ανδρογόνων που είναι το κύριο αίτιο ενεργοποίησης της ακμής, το ψυχοκοινωνικό στρες αυτού του σταδίου της ζωής μπορεί επίσης να συμβάλει στην πυροδότηση της ακμής και η ακμή με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει σημαντικό στρες στον ασθενή. Πρέπει επίσης να τονιστεί πως ο έφηβος ασθενής είναι ιδιαίτερα ευάλωτος και μπορεί να αντιδράσει ακόμη και σε μια σχετικά απλή ακμή με μια σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή, όπως η μείζων κατάθλιψη και ο αυτοκτονικός ιδεασμός. Στην νεαρή ενήλικη ζωή και στη μετέπειτα ζωή, η εμφάνιση διαταραχών που συνδέονται με το στρες, όπως η ψωρίαση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα του ασθενούς, καθώς και το στρες που προκύπτει από το στιγματισμό μπορεί με τη σειρά του να προκαλέσει εξάρσεις της ψωρίασης.
Στρες και δερματολογικές διαταραχές
1. Ψωρίαση
Ορισμός
Η ψωρίαση είναι μια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από αυξημένο ρυθμό πολλαπλασιασμού των κερατινοκυττάρων και εκδηλώνεται κλινικά με ερυθηματωδείς πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια.
Αποτελεί μια χρόνια υποτροπιάζουσα διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δερματικές αλλοιώσεις της εμφάνιση του δέρματος. Οι δερματικές αλλοιώσεις συχνά εμφανίζονται με κυκλικές ερυθρές πλάκες στους αγκώνες, τα γόνατα και στο τριχωτό της κεφαλής πίσω από τα αυτιά. Ωστόσο, οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι γενικευμένες και να επηρεάσουν ολόκληρο το σώμα ή μπορεί να εντοπίζονται μόνο στις παλάμες και στα πέλματα. Η σημειακή διάβρωση των νυχιών συχνά σχετίζεται με την ψωρίαση. Ο κνησμός και η απόπτωση λεπιών δέρματος είναι μερικά από τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα.
Το στρες ως συνέπεια της ψωρίασης:
Η ψωρίαση έχει διπλή σχέση με το στρες, τόσο στην εκδήλωση της νόσου όσο και ως αποτέλεσμα της. Όσον αφορά τις ψυχολογικές πτυχές τις ασθένειας των ασθενών με ψωρίαση παρατηρείται πως παρά το γεγονός πως η ψωρίαση γενικά δεν επηρεάζει την επιβίωση, σίγουρα έχει μια σειρά από μείζονες αρνητικές επιπτώσεις για τους ασθενείς, που φαίνεται από τη σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους. Οι ασθενείς με ψωρίαση έχουν μία μείωση στην ποιότητα της ζωής τους παρόμοια ή χειρότερη από τους ασθενείς με άλλες χρόνιες ασθένειες, όπως ισχαιμική καρδιακή νόσο και διαβήτη. Αισθάνονται ότι στιγματίζονται από την κατάστασή τους. Αυτό από μόνο του συμβάλλει στην καθημερινή αναπηρία τους και οδηγεί σε κατάθλιψη και αυτοκτονικό ιδεασμό σε περισσότερο από το 5% των ασθενών.
Διάφορες μελέτες έχουν εντοπίσει πως η παθολογική ανησυχία και το άγχος εμφανίζονται τουλάχιστον στο ένα τρίτο των ασθενών με ψωρίαση και ότι οι ψυχολογικές διαπροσωπικές δυσκολίες θίγουν όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής του ασθενούς. Οι δύο κύριοι λόγοι που προκαλούν στρες στους ασθενείς με ψωρίαση αφορούν την αποφευκτική συμπεριφορά τους και την πεποίθηση τους ότι αξιολογούνται από τους άλλους με βάση την ασθένεια του δέρματος τους. Αυτή η περιοριστική, συμπεριφορά αποφυγής μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλού βαθμού επίμονο στρες.
Ορισμός
Είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα φλεγμονώδης νόσος του δέρματος, που χαρακτηρίζεται από περιόδους εξάρσεων και ύφεσης, με κύρια συμπτώματα το ξηρό και εκζεματώδες δέρμα, τις ερυθηματώδεις βλατίδες και το σοβαρό κνησμό. Ονομάζεται επίσης και ατοπικό έκζεμα.
Συσχέτιση ατοπικής δερματίτιδας και στρες:
Η προφανής στενή σχέση μεταξύ του ψυχολογικού στρες και της δερματικής φλεγμονής στην ατοπική δερματίτιδα έχει οδηγήσει στην υπόθεση ότι το συμπαθητικό νευρικό σύστημα συνδέεται με την εκδήλωση της.
Μία από τις αντιδράσεις του σώματος στα στρεσογόνα ερεθισμάτα αποτελεί η ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και η απελευθέρωση κατεχολαμινών. Πράγματι, υπάρχουν αυξημένες ενδείξεις ότι το συμπαθητικό νευρικό σύστημα παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της γενικής και δερματικής ανοσοαποκρίσης. Η πιθανολογούμενη αυτόνομη δυσρυθμία και οι ανοσολογικές διαταραχές στην ατοπική δερματίτιδα μπορεί να συνδέονται με διάφορους τρόπους. Συνήθως, οι κατεχολαμίνες αυξάνουν τα επίπεδα της κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP), αλλά σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, τα λευκοκύτταρα εμφανίζουν αυξημένη δραστικότητα φωσφοδιεστεράσης που οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα cAMP και στην απελευθέρωση μεσολαβητών όπως ισταμίνη, προσταγλανδίνη και λευκοτριένια. Αυτοί οι μεσολαβητές ενεργοποιούν τη φαγούρα και τη φλεγμονή στα ατοπικά άτομα. Επιπλέον, οι κατεχολαμίνες μπορούν να παραποιήσουν την ανοσοαπόκριση της Th2 και η έναρξη της ατοπικής δερματίτιδας φαίνεται να οδηγείται από την ενεργοποίηση των Th2 κυττάρων εξαιτίας κάποιου αλλεργιογόνου.
Η διαπίστωση ότι τα CD8 + Τ λεμφοκύτταρα αυξήθηκαν για 1 ώρα μετά από ψυχολογικό στρες στους ατοπικούς ασθενείς σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες, εξαιτίας αυξημένων επιπέδων πλάσματος νορεπινεφρίνης, υποστηρίζει περαιτέρω την έννοια των νευροανοσολογικών μηχανισμών στην ατοπική δερματίτιδα.
Οι παρατηρήσεις ότι οι εσωτερικοί (βακτηριακές λοιμώξεις) ή εξωτερικοί (ψυχολογικοί) στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν εξάρσεις στην ατοπική δερματίτιδα εξηγείται από μελέτες που δείχνουν ότι το στρες βλάπτει τη λειτουργία του δερματικού φραγμού και τάσσεται υπέρ της ανοσίας των βοηθητικών τύπου κυττάρων Τ2/αλλεργικής απόκρισης. Επιπλέον, τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα φαίνεται να έχουν μια μειωμένη λειτουργία του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων.
Τα στρεσογόνα γεγονότα ζωής πιθανόν προηγούνται στο 70% των περιπτώσεων εμφάνισης ατοπικής δερματίτιδας ή εκζέματος. Το στρες που σχετίζεται με ασθένειες, το διαπροσωπικό στρες και το στρες που προκύπτει από το οικογενειακό περιβάλλον είναι σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες της σοβαρότητας των συμπτωμάτων της ατοπικής δερματίτιδας. Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα έχει αποδειχθεί ότι ξύνονται περισσότερο κατόπιν ενός ερεθίσματος φαγούρας, γεγονός που υποδηλώνει ότι αναπτύσσουν μια εξαρτημένη αντίδραση ξυσίματος σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Η αντιλαμβανόμενη φαγούρα μπορεί να αυξηθεί σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα ως απάντηση στο ψυχικό στρες. Το ξύσιμο μπορεί να προκαλέσει ένα φαύλο κύκλο φαγούρας-ξυσίματος, ο οποίος μπορεί να γίνει πρόβλημα στην περίπτωση της νυκτερινής φαγούρας και ξυσίμοτος.
Η ατοπική δερματίτιδα προκαλεί σημαντικό στρες και διαταραχή της ποιότητας των ζωής των ασθενών και των μελών των οικογενειών τους. Ψυχολογικές παρεμβάσεις και μείωσης του στρες πρόσφατα έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την ευημερία του ασθενούς και τις δερματικές εκδηλώσεις.
Ορισμός και Επιδημιολογία
Ανοσολογική διαταραχή η οποία καταλήγει σε απώλεια μαλλιών. Μπορεί να παρουσιαστεί με τρεις βαθμούς σοβαρότητας:
• μία ή πολλαπλές κηλίδες με καλά οριοθετημένη τριχόπτωση, συχνά στο τριχωτό της κεφαλής,
• ολική ή σχεδόν ολική απώλεια του τριχωτού της κεφαλής (που ονομάζεται αλωπεκία {totalis},
• γενικευμένη απώλεια της τριχών του σώματος (ονομάζεται αλωπεκία {universalis}.
Η γυροειδής αλωπεκία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η αιχμή εμφάνισής της είναι κατά τη διάρκεια της τρίτης με πέμπτης δεκαετίας της ζωής.
Συσχέτιση της γυροειδούς αλωπεκίασης και του στρες:
Το ψυχοκοινωνικό στρες έχει αναφερθεί ότι παίζει ρόλο στην εμφάνιση και στην επιδείνωση της γυροειδούς αλωπεκίας, παρολαυτά μια πειστική σχέση αιτίας-αποτελέσματος δεν έχει έως τώρα εδραιωθεί μεταξύ αντιλαμβανόμενου στρες και γυροειδούς αλωπεκίας στην έναρξη, πορεία, ή/και στη σοβαρότητά της.
Διάφορες μελέτες δείχνουν έλλειψη άμεσης σχέσης μεταξύ του στρες και της σοβαρότητας της γυροειδούς αλωπεκίας, αλλά υποδηλώνουν πως το στρες μπορεί να είναι ένας παράγοντας που προκαλεί την έναρξη της νόσου.
Μια μελέτη ανέφερε πως το 23% από τους 114 ερωτηθέντες ασθενείς είχε βιώσει ψυχολογικό στρες μέσα σε 3 μήνες πριν από την έναρξη της γυροειδούς αλωπεκίας και ένα επιπλέον 22% ανέφερε πως δεν υπέφερε από στρες πριν την εμφάνιση της αλωπεκίας. Σε μια άλλη μελέτη με 52 ασθενείς, όλοι ανέφεραν «πολύ δυσάρεστη ή στρεσογόνα ζωή», ενώ σε άλλη μελέτη μόνο το 6,7% των 178 ασθενών ανέφεραν σοβαρό στρεσογόνο συμβάν 6 μήνες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων. Μια μελέτη αναφέρει ότι οι ασθενείς των οποίων η γυροειδής αλωπεκία οφείλεται στην αντίδρασή τους στο στρες, μπορεί να υποφέρουν και από καταθλιπτική ασθένεια.
Σε έρευνα των Brajac et al, που μελέτησαν μια ομάδα 45 ασθενών με γυροειδή αλωπεκία και μια ομάδα ελέγχου 45 υγιών ατόμων, διαπιστώθηκε πως οι ασθενείς με γυροειδή αλωπεκία είχαν σημαντικά υψηλότερο βαθμό αντιλαμβανόμενου στρες και αγχώδη χαρακτηριστικά προσωπικότητας από ότι οι υγιείς. Επίσης, διαπιστώθηκε πως τα στρεσογόνα γεγονότα ζωής διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση επεισοδίων γυροειδούς αλωπεκίασης.
Το στρες ως συνέπεια της γυροειδούς αλωπεκίασης:
Οι επιβλαβείς ψυχολογικές συνέπειες της αλωπεκίασης περιλαμβάνουν τον έντονο συναισθηματικό πόνο και προβλήματα κοινωνικά, επαγγελματικά και διαπροσωπικά. Περίπου το 40% των γυναικών με αλωπεκία έχουν προβλήματα στο γάμο τους και περίπου 63% ισχυρίζονται ότι έχουν προβλήματα που σχετίζονται με την καριέρα τους. Η έκταση της αλωπεκίας είναι ένας από τους δείκτες πρόβλεψης του ψυχολογικού στρες. Οι άνθρωποι με σοβαρή απώλεια μαλλιών είναι πιο πιθανό να βιώσουν ψυχολογικό έντονο στρες.
Οι περισσότερες από τις έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με αλωπεκία έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σε σχέση με τις ομάδες ελέγχου. Έχουν επίσης χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, φτωχότερη ποιότητα ζωής, και χειρότερη εικόνα σώματος.
4. Κνίδωση
Ορισμός
Εξάνθημα που εμφανίζει οριοθετημένη, συνήθως, φαγούρα και παροδική ερυθρότητα στην περιοχή του πρηξίματος. Οι αλλοιώσεις εμφανίζονται ξαφνικά και σπάνια επιμένουν για περισσότερο από 48 ώρες. Ωστόσο, μπορούν να συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται για αόριστο χρονικό διάστημα. Ανοσολογικοί παράγοντες όπως αλλεργίες διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο στην οξεία κνίδωση. Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων χρόνιας κνίδωσης (δηλαδή, όταν οι αλλοιώσεις είναι παρούσες περισσότερο από 6-8 εβδομάδες), η βασική αιτία δεν προσδιορίζεται.
Σχέση κνίδωσης και στρες:
Η παθογενετικοί μηχανισμοί της κνίδωσης δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Κύρια επίδραση φαίνεται να έχουν τα μαστοκύτταρα ή τα μονοκύτταρα. Η απελευθέρωση των διαμεσολαβητών μαστοκυττάρων μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, συσσώρευση και ενεργοποίηση άλλων κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των ηωσινοφίλων, ουδετεροφίλων και πιθανώς βασεόφιλων.
Το στρες έχει φανεί να σχετίζεται με την εμφάνιση της κνίδωσης με την ενεργοποίηση του συμπαθητικού αδρενομυελώδους συστήματος και του άξονα υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια. Στο οξύ στρες τόσο ο ΗPA άξονας, όσο και το SAM σύστημα ενεργοποιούνται οδηγώντας σε αυξημένη απελευθέρωση κορτιζόλης και κατεχολαμινών. Το χρόνιο στρες, όμως, ίσως προκαλεί μειωμένη αντίδραση του HPA άξονα, οπότε η έκκριση κορτιζόλης είναι εξασθενημένη και οδηγεί σε αυξημένη έκκριση φλεγμονωδών κυτταροκινών. Έτσι το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδεις ασθένειες, όπως τη χρόνια ιδιοπαθή κνίδωση.
Σε έρευνα των Yang, Sun et al διαπιστώθηκε πως το στρες είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη της χρόνιας ιδιοπαθούς κνίδωσης. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς με κνίδωση που μελετήθηκαν συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου φάνηκαν να έχουν αντιμετωπίσει περισσότερα στρεσογόνα γεγονότα ζωής πριν την εμφάνιση της νόσου, αισθάνονταν ένα έντονο αντίκτυπο αυτών των γεγονότων στη ζωή τους, υπέφεραν σε μεγαλύτερο βαθμό από σωματικά και ψυχοσωματικά συμπτώματα, είχαν λιγότερη στήριξη από την οικογένειά τους.
5. Υπεριδρωσία
Η υπεριδρωσία είναι μια αυξημένη, πάνω από το φυσιολογικό παραγωγή ιδρώτα. Έχει σχετιστεί με το στρες σε όλες τις περιπτώσεις. Περισσότεροι από 25% των ασθενών με κοινωνική φοβία ή κοινωνική αγχώδης διαταραχή, κατά την οποία οι ασθενείς βιώνουν αυξημένο στρες και φυσιολογική διέγερση σε κοινωνικές καταστάσεις, αναφέρουν ότι υπεριδρωσία είναι ένα σημαντικό στρεσογόνο σύμπτωμα.
6. Λεύκη
Η λεύκη είναι μια κατάσταση που προκαλεί αποχρωματισμό τμημάτων του δέρματος. Αυτό συμβαίνει όταν τα μελανοκύτταρα, τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για τη χρώση του δέρματος, πεθαίνουν ή δεν είναι σε θέση να λειτουργήσουν. Η αιτία της λεύκης είναι άγνωστη, αλλά η έρευνα υποδεικνύει ότι μπορεί να προκύψει από αυτοάνοσες, γενετικές, νευρικές, ιογενείς αιτίες και οξειδωτικό στρες.
Δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες που να συνδέουν το ψυχολογικό στρες ως αιτία εμφάνισης της νόσου. Οι Manolache και Benea σε έρευνά τους μελέτησαν το στρες σε σχέση με τη λεύκη και διαπίστωσαν πως παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και έξαρση της νόσου, κυρίως με την ύπαρξη ενός στρεσογόνου γεγονότος ζωής πριν την εμφάνισή της.
7. Ακμή
Ορισμός
Πρόκειται για νόσο της τριχοσμηγματογόνου μονάδας που εμφανίζεται σε περιοχές με πολλούς σμηγματογόνους αδένες, χαρακτηρίζεται από σμηγματόρροια, φαγέσωρες, φλεγμονώδεις βλατίδες, φλύκταινες, οζίδια και κύστες. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, αφήνει ουλές.
Συσχέτιση ακμής με το στρες:
Τα συναισθηματικά στρεσογόνα γεγονότα, όπως είναι οι εξετάσεις, επιδεινώνουν την ακμή. Επίσης, το αυξημένο στρες φαίνεται πως σχετίζεται με την αύξηση της σοβαρότητας της ακμής.
Υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που υποδηλώνουν που το νευρικό συστήματος (όπως και το ψυχολογικό στρες) μπορεί να επηρεάσει την πορεία της ακμής. Δερματικοί νευρογενείς παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση και/ή επιδείνωση της ακμής. Τα τρέχοντα ευρήματα δείχνουν ότι το «στρες» μπορεί, πράγματι, να επηρεάσει τη ρύθμιση ανάδρασης του σμηγματογόνου αδένα, προκαλώντας έτσι την ανάπτυξη της κλινικής φλεγμονής σε αλλοιώσεις πρώιμης ακμής.
Μέθοδοι διαχείρισης του στρες στις δερματοπάθειες:
Στις δερματικές παθήσεις ορισμένες μέθοδοι διαχείρισης του στρες μπορεί να ωφελήσουν τους ασθενείς. Η βιοανάδραση, η γνωσιο-συμπεριφορική θεραπεία και η ύπνωση φαίνεται να είναι περισσότερο αποτελεσματικές.
- Βιοανάδραση
Η βιοανάδραση μπορεί να βελτιώσει δερματικά προβλημάτα που σχετίζονται με το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Παραδείγματα: η βιοανάδραση της γαλβανικής δερματικής αντίστασης (GSR) για υπεριδρωσία και η βιοανάδραση της θερμοκρασίας του δέρματος για τη νόσο του Raynaud.
Η βιοανάδραση είναι μια διαδικασία που επιτρέπει σε ένα άτομο να μάθει πώς να αλλάξει τη φυσιολογική του δραστηριότητα με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της απόδοσής του. Όργανα μετρούν με ακρίβεια τη φυσιολογική δραστηριότητα του ατόμου, όπως τα εγκεφαλικά κύματα, τη λειτουργία της καρδιάς, της αναπνοής, τη μυϊκή δραστηριότητα, και τη θερμοκρασία του δέρματος. Τα μέσα αυτά γρήγορα και με ακρίβεια ανατροφοδοτούν πληροφορίες στον χρήστη. Η παρουσίαση των πληροφοριών, συχνά σε συνδυασμό με τις αλλαγές στον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, ενισχύουν τις επιθυμητές φυσιολογικές αλλαγές. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι αλλαγές συνήθως αντέχουν χωρίς να χρειάζεται η συνεχής χρήση ενός οργάνου.
- Γνωσιο-συμπεριφορική θεραπεία
Η γνωσιο-συμπεριφορική μέθοδος μπορεί να επιλύσει το δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης και τις ενέργειες/συμπεριφοράς που βλάπτουν το δέρμα ή που παρεμποδίζουν τη θεραπεία. Δερματικές ασθένειες που ανταποκρίνονται στη γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία είναι η ακμή excoriée, η ατοπική δερματίτιδα, η πλασματική χειλίτιδα, η υπεριδρωσία, ο απλός χρόνιος λειχήνας, η νευροδερματίτιδα, η οζώδης κνήφη, η τριχοτιλλομανία και η κνίδωση.
Η γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία είναι μια καθιερωμένη, αποδεδειγμένη, δομημένη και χρονικά περιορισμένη ψυχολογική θεραπεία για πολλές καταστάσεις της υγείας. Εν συντομία, είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που περιλαμβάνει στρατηγικές αξιολόγησης, γνωστικές και συμπεριφορικές τεχνικές θεραπείας, και βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ ιατρού και ασθενή. Προκύπτει γνωστική αλλαγή και αλλαγή της συμπεριφοράς που σχετίζεται με τη γνωστική αναδιάρθρωση, η οποία προτείνει ότι οι άνθρωποι είναι άμεσα υπεύθυνοι για τα δυσλειτουργικά τους συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους που προκύπτουν από αυτά, όπως το στρες, η κατάθλιψη, το άγχος, κάτι που μπορεί να προληφθεί με την αλλαγή των προτύπων σκέψης.
- Ύπνωση
Ένα ευρύ φάσμα δερματολογικών διαταραχών μπορεί να βελτιωθεί ή να θεραπευτεί χρησιμοποιώντας ύπνωση ως εναλλακτική ή συμπληρωματική θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της ακμής, της γυροειδούς αλωπεκίας, της ατοπικής δερματίτιδας, της ερυθροδερμίας, της ερυθρομελαλγίας, της γλωσσοδυνίας, του απλού έρπη, της υπεριδρωσίας, της κοινής ιχθύωσης, του ομαλού λειχήνα, της νευροδερματίτιδας, του κνησμού, της ψωρίασης, της τριχοτιλλομανίας, της κνίδωσης, της μυρμηγκιάς και της λεύκης.
Η ύπνωση έχει χρησιμοποιηθεί από τους αρχαίους χρόνους για να βοηθήσει την επούλωση. Κάθε ένας μπαίνει σε αυθόρμητη ήπια έκσταση καθημερινά, ενώ είναι απορροφημένος βλέποντας τηλεόραση ή μια ταινία, διαβάζοντας ένα βιβλίο ή περιοδικό ή αλλιώς μέσω της απορρόφησής του σε κάποια δραστηριότητα ή στο διαλογισμό. Με την κατάλληλη εκπαίδευση, ένα άτομο μπορεί να εντείνει αυτή την κατάσταση έκστασης στον εαυτό του ή σε άλλο άτομο και χρησιμοποιόντας την με μεγαλύτερη έμφαση ώστε να προκαλέσει αλληλεπίδρασης μυαλού και σώματος για να απαλύνει τον πόνο ή να προωθήση τη επούλωση. Η τροποποιημένη κατάσταση της συνειδητότητας είναι γνωστή ως «κατάσταση έκστασης» και μπορεί να προκληθεί με τη χρήση καθοδηγούμενης νοερής απεικόνισης, χαλάρωσης, βαθιάς αναπνοής, τεχνικών διαλογισμού, αυτο-ύπνωσης.
την δερματολογική πρακτική, η ύπνωση μπορεί να βοηθήσει στη μειώση του πόνου και του κνησμού υου δέρματος, στην βελτίωση των ψυχοσωματικών πτυχών των ασθενειών του δέρματος και στην υποχώρηση ορισμένων ασθενειών του δέρματος.
Τα πλεονεκτήματα της ιατρικής υπνοθεραπείας στις δερματικές παθήσεις περιλαμβάνουν τη μη τοξικότητα, τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, την ικανότητα να λήψης ανταπόκρισης όταν αποτυγχάνουν οι άλλες μέθοδοι θεραπείας, την ικανότητα να μειώσει τις υποτροπές και την ικανότητα των ασθενών να αποκτήσουν μια αίσθηση ελέγχου. Η πρόσθεσης αυτής της δυνατότητας θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε ευχαριστημένους και ευγνώμονες ασθενείς.
Εν κατακλείδι, το στρες διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων και έχει άμεσες συνέπειες στην υγεία τους. Το δέρμα, είναι ένα από τα μέρη του σώματος που δέχεται τις συνέπειες του στρες. Η κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον πάσχοντα να αντιμετωπίσει τόσο τον ψυχικό όσο και τον σωματικό παράγοντα που επιδρούν στον οργανισμό του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Νικολαΐδου Ηλέκτρα, (2006). Εισαγωγή στη Δερματολογία. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα
2. Selye H., (1976). Forty years of stress research: principal remaining problems and misconceptions. Canadian Medical Association Journal, 115 (1): 53-56.
3. Chrousos G.P., (2006). Stressors, Stress, and Neuroendocrine Integration of the Adaptive Response: The 1997 Hans Selye Memorial Lecture
4. Mc Ewen Bruce, (2000). Stress, definition and concepts of. In Encyclopedia of stress. Academic Press
5. Δαρβίρη Χ., (2012). Μάθημα Διαχείριση του Στρες και Υγεία. Αθήνα
6. Kimyai-Asadi A., Usman A., (2001). The role of psychological stress in skin disease. Journal of Cutaneous Medicine and Surgery, 5 (2): 140-145
7. Gupta M.A., (2007). Dermatological Conditions. In Encyclopedia of stress. Elsevier Inc.
8. Koo J., Lebwohl A., (2001). Psychodermatology: The Mind and Skin Connection, American Family Physician., 64(11): 1873-1879.
9. Langley R.G.B., Krueger G.G., Griffiths C.E.M., (2005). Psoriasis: epidemiology, clinical features, and quality of life. Annals of the Rheumatic Diseases, 64(2):18–23.
10. Βαρελτζίδης Αντώνης, (2003). Ψωρίαση: Ο πονοκέφαλος του δερματολόγου και του ασθενούς. Στο Κοινωνία & Υγεία ΙΙ: Επίκαιρα προβήματα υγείας και η αντιμετώπισή τους: 49-56. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
11. Zachariae R., Zachariae H., Blomqvist K., Davidsson S., Molin L., Mork C, Sigurgeirsson B., (2004). Self-reported stress and psoriasis-related stress of Nordic psoriasis sufferers. Journal of European Academy of Dermatology and Venereology, 18: 27-36.
12. Hellgren L., (1964). Psoriasis. A statistical, clinical and laboratory investigation of 255 psoriatics and matched healthy control. Acta Derm Venereol. 44:191-207
13. Polenghi M.M., Gala C., Citeri A., et al., (1989). Psychoneurophysiological implications in the pathogenesis and treatment of psoriasis. Acta Derm Venereol, 146: 84-86
14. Polenghi M.M., Molinari E., Gala C., Guzzi R., Garutti C., Finzi A.F., (1994). Experience with psoriasis in psychosomatic dermatology clinic. Acta Derm Venereol, 186:65-66
15. Fava G.A., Perini G.I., Santonastaso P., Fornasa C.V., (1980). Life events and psychological distress in dermatologic disorders: Psoriasis, chronic urticaria and fungal infections. British Journal of Medical Psychology, 53:277-82
16. Baldero B., Brocani G., Bossi G., Offidani A.M., Novelli N., Ferri A.M., (1989). Psoriasi: Incidenza di eventi stressanti nei sei mesi precedenti la comparsa della malattia. Med Psicosom, 34:47-51
17. Malhotra S.K., Mehta V., (2008). Role of stressful life events in induction or exarbation of psoriasis and chronic urticaria. Indian Journal of Dermatology, Venereology and Leprology, 74(6): 594-599
18. Fortune D.G., Richards H.L., Kirby B., Bowcock S., Main C.J., Griffiths C.E., (2002). A cognitive-behavioural symptom management programme as an adjunct in
psoriasis therapy. British Journal of Dermatology, 146: 458–65.
19. Finlay A.Y., Kelly S.E., (1987). Psoriasis—an index of disability. Clinical and Experimental Dermatology, 12:8–11.
20. Richards H.L., Fortune D.G., Griffiths C.E., Maine C.J., (2001). The contribution of perceptions of stigmatisation to disability in patients with psoriasis. Journal of Psychosomatic Research, 50:11–15.
Responsiveness of the Hypothalamus-Pituitary-Adrenal Axis and the Sympathetic Adrenomedullary System to Stress in Patients with Atopic Dermatitis. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 87 (9): 4245
26. Seiffert K., Hilbert E., Schaechinger H., Zouboulis C.C., Deter H.C., (2005). Psychophysiological Reactivity under Mental Stress in Atopic Dermatitis. Dermatology, 210:286–293
