Η γνωστική αλλαγή και η επακόλουθη συμπεριφορική αλλαγή, οφείλεται στη γνωσιακή αναδόμηση του εγκεφάλου η οποία επιτυγχάνεται μέσα από την ψυχοθεραπευτική αλληλεπίδραση και στοχεύει στην αλλαγή των δυσλειτουργικών σκέψεων – πεποιθήσεων και στην αντικατάστασή τους με άλλες πιο εποικοδομητικές και λειτουργικές.
Στο σύνολο της περιλαμβάνει έναν αριθμό διαφορετικών θεραπευτικών διαδικασιών από τροποποίηση συναισθηματικών αντιδράσεων και χαλάρωσης (π.χ τεχνικές διαχείρισης του στρες), μέχρι γνωσιακή αναδόμηση (γνωσιακή θεραπεία).
Πρόκειται για μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που επιδιώκει αλλαγή στη γνωστική λειτουργία μέσω της αλλαγής της συμπεριφοράς.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της γνωσιακής θεραπείας είναι τα εξής:
- Η θεραπεία τείνει να είναι μικρής διάρκειας
- Η προσοχή επικεντρώνεται σε τρέχοντα προβλήματα
- Ο πελάτης ενθαρρύνεται να εκτελεί μία αυτοπαρατήρηση των σκέψεων και συμπεριφορών του. Στα πλαίσια αυτά αναθέτονται εργασίες για το σπίτι
- Η θεραπεία είναι δομημένη και ακολουθεί ένα προσχεδιασμένο σχήμα ανάπτυξης
- Πελάτης και θεραπευτής συμφωνούν σχετικά με τους στόχους της θεραπείας
- Η θεραπεία στοχεύει να αναπτύξει ο συμβουλευόμενος τον έλεγχο πάνω στα δικά του προβλήματα και συμπεριφορές
Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, η εν λόγω θεραπεία προκαλεί αλλαγές στα συναπτικά “μονοπάτια” του εγκεφάλου και παρουσιάζει υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας.
Πιο συγκεκριμένα,
Η γνωσιακή θεραπεία συμβάλλει καθοριστικά στην εξάλειψη των δυσλειτουργικών σκέψεων που απαντώνται σε διάφορες περιπτώσεις όπως είναι:
- το άγχος
- η κατάθλιψη
- η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- η αϋπνία
- ο αλκοολισμός
- το κάπνισμα
- οι διατροφικές διαταραχές
- οι κρίσεις πανικού
- το μετατραυματικό στρες
- η υποχονδρίαση κτλ
αλλά και σε πιο απλές περιπτώσεις κατά τις οποίες το άτομο καλείται να διαχειριστεί καθημερινές καταστάσεις που τον στρεσάρουν.
