ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ?
Ο όρος στρες προέρχεται από την αγγλική λέξη stress, η οποία έχει τις ρίζες της στις λατινικές λέξεις strictus (=σφικτός / στενός) και stringere (=σφίγγω). Η έννοια του στρες αποτελεί μία ανισορροπία του οργανισμού, μία ανικανότητα προσαρμογής, ή πολύ απλά «όταν το άτομο αισθάνεται ότι οι προσωπικές του δυνάμεις και ικανότητες δεν επαρκούν για να ανταπεξέλθει σε συγκεκριμένες απαιτήσεις του περιβάλλοντός του, αρχίζει να βιώνει έντονο στρες». (Richard Lazarus,1984)
Επομένως, οι άνθρωποι βιώνουν περισσότερο στρες όταν βλέπουν τους εαυτούς τους ως μη ικανούς να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις που συναντούν. Αυτή η συνειδητοποίηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται την κατάσταση και την ικανότητά του να την αντιμετωπίσει. Ανάλογα με την αντίληψη αυτή, υπάρχουν δύο ειδών στρες: το κακό στρες (distress) και το καλό – δημιουργικό στρες (eustress). (Chrousos, 2002)
{Eustress}
Το δημιουργικό στρες συντηρεί μία λειτουργική κατάσταση που μπορεί να αποβεί πολύ βοηθητική για την κινητοποίηση του ατόμου. Σε στιγμές κινδύνου, το στρες ανεβάζει την αδρεναλίνη μας, έτσι ώστε να κινηθούμε γρήγορα για να αποφύγουμε μία απειλή. Ένα κατάλληλο επίπεδο στρες μπορεί να μας οδηγήσει σε θετικά επιτεύγματα. Χωρίς κάποιο περιστασιακό στρες, τη στιγμή που χρειάζεται, θα γινόμασταν ληθαργικοί, επομένως αυτού του είδους το στρες μας κρατά σε εγρήγορση και σε ευεξία.
Αντίθετα,
{Distress}
Το παθολογικό στρες έχει βλαπτική επίδραση στον οργανισμό και είναι αυτό που ο Hans Selye αποκάλεσε distress. Το σύστημα του στρες είναι ένα σύστημα συναγερμού το οποίο είναι φτιαγμένο για να αντιμετωπίζει οξύ και βραχυπρόθεσμο στρες που διαρκεί ώρες ή, το πολύ, μέρες. Όταν η κατάσταση στρες αρχίζει και διαρκεί εβδομάδες, χωρίς να μπορεί να περιοριστεί ή να ελεγχθεί από το άτομο, τότε επηρεάζει και τον εγκέφαλο και το σώμα. Όταν δηλαδή, το στρες μετατρέπεται από οξύ σε χρόνιο, τότε γίνεται νοσογόνο.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΟΥ ΣΤΡΕΣ
Ως στρατηγικές διαχείρισης ορίζονται οι προσπάθειες του ατόμου να αντιμετωπίσει το στρες μέσα από συγκεκριμένες εσωτερικές ή εξωτερικές απαιτήσεις. Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης:
α) η επικέντρωση στο πρόβλημα (problem-focused coping)
β) η επικέντρωση στο συναίσθημα (emotion-focused coping)
Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο είναι ωφέλιμο να προσπαθήσει να ακολουθήσει άμεσες στρατηγικές που αφορούν το πρόβλημα, π.χ. μέσω αλλαγής της συμπεριφοράς του απέναντι στο πρόβλημα ή μέσω της τροποποίησης των περιβαλλοντικών συνθηκών. Σημαντικό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση του στρες, έχει η αλλαγή της αντίληψης του ατόμου για το πρόβλημα, η απόπειρα αναθεώρησης του τρόπου σκέψης απέναντι στο πρόβλημα με έναν πιο ευέλικτο και εναλλακτικό τρόπο καθώς και η αναδιαμόρφωση του περιβάλλοντος με το να εισάγει νέα ερεθίσματα.
Στη δεύτερη περίπτωση το άτομο για να αισθανθεί καλύτερα χρειάζεται να μειώσει το συναισθηματικό αντίκτυπο του αρνητικού στρες, μέσα από στοχευμένες σκέψεις (π.χ ρεαλιστικές αυτοαναφορές) και πράξεις που σχετίζονται άμεσα με θετικά συναισθήματα γύρω από τον εαυτό.
ΠΟΤΕ ΟΜΩΣ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΕΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΥ?
Πολλές φορές ο οργανισμός μας εμφανίζει ορισμένα προειδοποιητικά συμπτώματα του στρες, που συχνά ενώ αγνοούνται, ενδέχεται να εξελιχθούν σε παθήσεις που πλήττουν την υγεία μας και είναι οι λεγόμενες ψυχοσωματικές παθήσεις.
Α. Δερματοπάθειες:
- η ψωρίαση
- η γυροειδής αλωπεκία
- η πλασματική δερματίτιδα
- η νευρωτική εκδορά
- η τριχοτιλλομανία
Β. Χρόνιες Ασθένειες:
- η αρτηριακή υπέρταση
- η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο
- οι αλλεργικές και αυτοάνοσες φλεγμονώδεις παθήσεις
- τα χρόνια σύνδρομα πόνου και κόπωσης
Γ. Χρόνιοι Μυϊκοί Πόνοι:
- η αρθρίτιδα
- η ινομυαλγία
- το αυχενικό σύνδρομο
- το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Τα σωματικά συμπτώματα που δεν προκαλούνται από οργανικά ή παθολογικά αίτια ονομάζονται ψυχοσωματικά. Βασική συνθήκη δημιουργίας των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων είναι:
- το στρες & το άγχος
- οι ψυχικές πιέσεις που δεν εκδηλώνονται και δεν αντιμετωπίζονται.
Καταπιεσμένα συναισθήματα, απωθημένες σκέψεις που βρίσκονται καλά κρυμμένα και δεν θέλουμε να τα επικοινωνήσουμε ή πολλές φορές δεν έχουμε τη δύναμη να τα αντιμετωπίσουμε βρίσκουν τρόπο έκφρασης μέσα από το σώμα. Με τον τρόπο αυτό, μέσω του συμπτώματος εξακολουθούν να μας υπενθυμίζουν την παρουσία τους και να κάνουν ακόμη πιο ισχυρή την ύπαρξη τους μέσα μας.
Παράλληλα, το χρόνιο στρες επηρεάζει τη σκέψη, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά προκαλώντας:
- διαταραχές στη διάθεση (κατάθλιψη, δυσθυμία)
- αγχώδεις διαταραχές (φοβίες, διαταραχές πανικού, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή)
- διαταραχές συναισθήματος (έντονη ανησυχία ακόμα και για ασήμαντα θέματα, απαισιοδοξία, καταστροφολογία, έλλειψη ανοχής, θυμό, χαμηλό ηθικό)
- διατροφικές διαταραχές (νευρογενή ανορεξία, νευρογενή βουλιμία, υπερφαγία, ορθορεξία)
- σεξουαλικές διαταραχές
- γνωστικά ελλείμματα (δυσκολία συγκέντρωσης, ήπια γνωστική έκπτωση)
- συμπεριφορικές διαταραχές (εθισμοί, μη ομαλές φιλικές και συγγενικές σχέσεις)
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα σχετίζονται άμεσα με αρνητικά συναισθήματα ως πηγή του χρόνιου στρες. Εάν ένα άτομο παρατηρεί ότι φορτίζεται από αυτές τις συναισθηματικές επιβαρύνσεις σε τακτική βάση, θα ήταν ωφέλιμο να επικοινωνήσει με ένα ειδικό ψυχικής υγείας όπου με την κατάλληλη γι αυτόν θεραπεία, να προσφέρει στον εαυτό του την ποιότητα ζωής που του αξίζει.
Πηγή : psychology.gr
